گردشگری رمضان در کشورهای اسلامی به یک فرصتی بی بدیل برای معرفی ماه مبارک رمضان به دنیا و جذب گردشگران از سراسر جهان تبدیل شده است، البته قطع به یقین، کشورهای اسلامی از این ظرفیت به خوبی بهره برداری کردند.
از جمله کشورهای موفق در گردشگری رمضان؛ ترکیه، امارات متحده عربی، مالزی، مصر، مراکش و … هستند. به عنوان نمونه در استانبول (پایتخت فرهنگ غنی اسلامی دوران عثمانی) با نصب چادر، گردشگران در کنار روزه داران افطار میکنند و با باز نگه داشتن مغازهها تا سحر، امکان خرید خوراکیهای سنتی، زیور آلات و کتب و… را برای گردشگران فراهم میکنند. از دیگر ویژگیهای گردشگری رمضان ترکیه برپایی مراسمهای شبانه مثل خیمه شب بازی، جشن و شادی و بازدید از مساجد و… است.در دبی با هدف آموزش و یادآوری معنا و اهمیت این ماه مبارک، زمان افطار را با صدای توپ اعلام میکنند و با پهن کردن چادر عربی با قراردادن پشتی و فرشهای ایرانی با غذاهای عربی از گردشگران به هنگام افطار پذیرایی میکنند.
در مالزی نیز در ماه مبارک رمضان، بازارهای غذا، رونق خاصی دارند و با غذاهای سنتی، گردشگران را دعوت به افطار میکنند. همچنین با برپایی جشن و پایکوبی به استقبال شبهای رمضان میروند.
در مصر در ماه مبارک رمضان با روشن کردن فانوسهای رمضان که در شهر آراسته شده به شبهای ماه مبارک رمضان، روشنایی میدهند و با غذاهای سنتی از گردشگران در موقع افطاری، پذیرایی میکنند و جاذبههای گردشگری آن کشور تا سحر برای استفاده گردشگران باز است.
در مراکش نیز فرهنگ غنی اسلامی ماه مبارک رمضان را به گردشگران معرفی میکنند و با اجازه بازدید به گردشگران از مساجد شهرهای آن کشور و دعوت به افطاری جهانگردان با غذاهای سنتی به پخش موسیقی و رقص نور در محلهها میپردازند.
با مثالهای ذکر شده کاملاً مشخص است که هر کشور اسلامی، سنت خاص خود در گردشگری رمضان و جذب گردشگران این ماه مبارک را دارد.
در ایران نیز جاذبههای گردشگری رمضان عبارتند از مراسمهای افطاری و احیا، مناجات خوانیها، زیارتگاهها، مساجد، امامزادگان و… که به عنوان نقطه عطف در سفرنامههای ماه مبارک رمضان حتی در دوران صفوی مورد اشاره واقع شده است.
عراقیهای زیادی به ایران در این ماه سفر میکنند و در برخی هتلها، برنامه افطاری و سحر ارائه میشود. کشور عزیزمان ایران به سبب تنوع قومیتی، دارای رسومات خاص اقوام در ماه مبارک رمضان است، غذاهای محلی در افطاریها نمونه بارز آن است و دمامه زنی در بوشهر برای بیدار شدن مردم جهت سحری، جاذبهای است که علاوه بر گردشگران داخلی برای گردشگران خارجی نیز جذاب است.
با توجه به افزایش نرخ ارز در ایران و ارزان شدن هزینه سفر به ایران، نیاز به اقدامات جدی در زمینه کنسولی، رسانهای، دفاتر خدمات مسافرتی و… برای جذب گردشگران ورودی است.
سبک زندگی مردم ایران در ماه مبارک رمضان با فرهنگهای مختلف اقوام ایرانی و آب و هوای چهار فصل ایران، جاذبهای را برای گردشگری ایجاد کرده که باید مسئولین از این ظرفیت ماه مبارک رمضان برای رونق گردشگری استفاده کنند. البته اقداماتی در این زمینه صورت گرفته، مثل برپایی بازارچه صنایع دستی، آئینهای مرتبط با ماه مبارک رمضان و برپایی شب گشتهای رمضان در برخی نقاط کشور که لازم بوده ولی کافی نیست و در عمل با فقدان برنامه ریزی جامع و هدفمند در گردشگری رمضان در کشور رو به رو هستیم.مسئولین مربوطه به جای به کار بردن کلمات باید، ظرفیت، معرفی، متأسفانه و…، میبایست برای گردشگری رمضان برنامه دهند و جهت اقدامات مناسب در این زمینه ستاد تشکیل دهند که مع الوصف، عزم جدی بر رونق گردشگری در ایران نیست و هر ساله از این فرصت کم نظیر بی بهره ایم.
علیرضا محمدعلی زاده
فعال گردشگری