منظر فرهنگی اورامانات/ هورامان در چهل و چهارمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو به عنوان بیست و ششمین اثر میراث فرهنگی ملموس ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد.
در نشست پنجم مرداد ۱۴۰۰(۲۵ ژوئیه ۲۰۲۱) چهل و چهارمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو (UNESCO) پرونده منظر فرهنگی اورامانات/ هورامان بررسی و با تصویب اعضای کمیته، اورامات/ هورامان به عنوان بیست و ششمین میراث فرهنگی ملموس ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد.
پرونده ثبت جهانی منظر فرهنگی اورامانات/ هورامان در استانهای کرمانشاه و کردستان با حدود ۴۰۹ هزار هکتار عرصه و حریم قرار دارد که ۱۰۶ هزار هکتار آن مربوط به عرصه و ۳۰۳ هزار هکتار نیز جزو حریم است. این پرونده سال گذشته به یونسکو ارسال شد.
هورامان یا اورامان نام منطقهای تاریخی با بافت پلکانی و آداب و رسوم بسیار خاص است که بخشهایی از شهرستانهای سروآباد، سنندج و کامیاران در استان کردستان و شهرستانهای روانسر، پاوه، جوانرود و ثلاث باباجانی در استان کرمانشاه را شامل میشود. بخش اصلی منظر فرهنگی هورامان/ اورامانات شامل درههای ژاوه رود، اورامان تخت، لهون است.
حدود ۷۰۰ روستا در منطقه اورامانات/ هورامان قرار دارد. در سال ۱۳۹۹ ارزیابی میدانی منظر فرهنگی اورامانات / هورامان توسط یک ارزیاب ایکوموس جهانی انجام شده است.
منطقه هورامان/اورامانات منطقهای فرهنگی در غرب کشور بین دو استان کردستان و کرمانشاه واقع شده که دارای کوههای سربه فلک کشیده و رودهای خروشان است. وجود این عوامل طبیعی درههایی را شکل داده که ساکنان هورامان/ اورامانات، هزاران سال در تعامل با طبیعت زندگی کرده و این تعامل را میتوان در باغ های پلکانی، معماری پلکانی زندگی هوار نشینی(کوچ گاه های موقت)، جشنها و آیینهای اصیل، صنایعدستی منحصر بفرد منطقه و... مشاهده کرد.
منطقه هورامان دارای قدمت تاریخی با پیشینهای کهن فرهنگی، آداب و رسوم و نمادهای فرهنگی ویژهای است که هر کدام از این نمادها روشنگر گوشههایی از زوایای فرهنگ غنی و پربار این منطقه را نمایان میکند. پیشینه سکونت در این منطقه به پیش از تاریخ بر میگردد که کشف قبالههای هورامان وجود حاکمیت آشوریان، مادها، هخامنشیان و یونانیان را تأیید کرده است.
کهنترین آثار سکونت انسان در بررسیها و کاوشهای باستانشناسی در اطراف روستای هجیج یافت شده و مربوط به دوران پارینه سنگی است که طبق گزارش باستانشناسان بیش از ۴۰ هزار سال تا حدود ۱۲ هزار سال قدمت دارند.
معماری پلکانی اورامان تخت و خانههای دیدنی آن، روستا را بهشکل هرمگونه درآورده است که در راس این هرم قلعهای باستانی قرار دارد. http://asremizban.com/vdchtmnzd23n6.ft2.html