تفاوت ساکورای ژاپنی و بهارنارنج ایرانی

در زبان ژاپنی به شکوفه های گیلاس می‌گویند ساکورا. 
چندی پیش در اخبار ژاپنی‌ها آمده بود که زودرس‌ترین فصل روییدن شکوفه گیلاس (ساکورا) در ژاپن در ۱۲۰۰ سال گذشته بی سابقه بوده است.
 دانشمندانِ ژاپنی می‌گویند، فصلِ شکوفه‌ گیلاس امسال زودتر از همیشه فرا رسیده است. در ۱۲۰۰ سالی که زمان به شکوفه نشستن درخت‌های گیلاس در ژاپن ثبت شده، این نشانه سنتی بهار هیچ‌وقت اینقدر زود فرا نرسیده بود.
 محمدرضا اسلامی، مدرس دانشگاه پلی تکنیک کالیفرنیا در ادامه یادداشتی که در کانال شبکه توسعه منتشر شده نوشته است: به نظرتان این خبر یک جایش ایراد ندارد؟ یک بار دیگر این خبر را بخوانید؟ ۱۲۰۰ سال گذشته؟؟!!  
واقعیت آن است که به شکوفه نشستن درخت‌های گیلاس در کیوتو از سال ۸۱۲ میلادی در اَسنادِ دربارِ امپراتوری ژاپن ثبت شده است. یعنی از ۱۲۰۰ سال پیش به این سو، همه ساله روزِ شروعِ ساکورا در ژاپن به شکل مکتوب ثبت و ضبط می‌شده است.
حالا این را مقایسه کنید با رخداد دوم؛ عید امسال، شروعِ زودهنگامِ عطر بهار نارنج در کوچه‌های شیراز، باعث تعجب خیلی‌ها شد. همه ساله، سمفونیِ شکوفه‌ها اردیبهشت ماه رخ می‌داد و هوایِ اردیبهشت، هوایِ بهشت می‌شد. اما امسال، روزهای دوم یا سوم فروردین عطرِ بهار نارنج همه جا پخش شد. آیا ما از تاریخ ۱۲۰۰ سال گذشته بهار نارنج خبر داریم؟ از خیر آن بگذریم. حتی خبر نداریم ۷۰۰ سال پیش در همان شیراز، حافظ دقیقا در چه سالی متولد شده؟ و در چه سالی مُرده؟ معلمان حافظ چه کسانی بوده‌اند؟ با که ازدواج کرده؟ فرزندانش چطور بوده‌اند؟ هیچ! ما هیچ از حافظ نمی‌دانیم بجز «اطلاعاتی مبهم و کلی». «بجز غزلیات» هر آنچه از حافظ داریم مُشتی اطلاعاتِ حدودی و کلی است.
نکته حیرت انگیز دوم: دانشگاه کانسای مطالعه‌ای کرده و گزارش داده که "برند ساکورا" باعث درآمد گردشگری سیصدمیلیارد ین یا ۲.۷ میلیارد دلاری برای ژاپن می‌شود. در ایام ساکورا شاهد ۶۳ میلیون سفر (جابجایی) و ورود ۱۱ میلیون توریست خارجی برای مشاهده این رخداد هستیم. برای اینکه دردناک بودن این عدد را بهتر درک کنیم کل سود خالص هلدینگ معظم پاناسونیک با سیصد هزار کارمند در  بهترین سال ها حدود ۲.۷ میلیارد دلار است.
تحلیل و تجویز راهبردی:
به دلایل مختلف ما در ثبت و ضبط تاریخ، آمار و رخدادها مشکل داشته‌ایم و از این فرهنگ شفاهی نیز آسیب دیده‌ایم. ما ده‌ها شرکت موفق و کارآفرین الهام بخش، صدها گیاه دارویی، صدها جاذبه گردشگری و هزاران داستان تاریخی داریم اما در مستندسازی و معرفی جهانی آن و از آن مهم‌تر تبدیل آن به کسب وکارهای تولیدکننده ثروت، چقدر موفق بوده ایم؟
ژاپنی ها مردمانی آرام دارند. اما ساکورا در کشورِ سکوت و صنعت، با سروصدایِ تبلیغاتی بسیار می آید و براحتی هم نمی رود! چرا براحتی نمی رود؟ چون جغرافیایِ ژاپن به گونه ای است که مجموعه ای از جزایر باریک در امتداد گستردۀ شمال به جنوب قرار گرفته اند و مثلا وقتی که ساکورا در جنوب کشور در حوالی «کیوشو» و «هیروشیما» شروع می شود، بیش از یک ماه طول می کشد تا این شکوفه ها به «هوکایدو» در شمال (و در نزدیکی روسیه) برسند. در تمام این چهل-پنجاه روز، پیوسته تلویزیون از ساکورا گزارش می دهد و تصاویر شکوفه های صورتی و سپید به متنِ اخبار کشیده می شود. رسانه، ساکورا را به تعبیر حافظ زان سویِ هفت پرده به بازار می‌کشَد!
اما نه تنها شکوفه‌های گیلاس، بلکه اساسا سایرِ گلها هم در «جغرافیایِ ژاپن» عطر و بویِ چندانی ندارند. برخلاف جغرافیایِ ایران، که گاه چند غنچه گل محمدی، انفجار عطر به پا می‌کنند.
اما ما چه می‌کنیم؟ شکوفه‌های بهار نارنج در سکوت می‌آیند و می‌روند و ما هم به ادامۀ طبق روال گذشته مشغولیم! هر سال، ایام بهار نارنجِ ایران مقارن است با ساکورا در ژاپن، اما برخلافِ ساکورای ژاپن، بهار نارنج، ریالی درآمد توریستی خلق نمی‌کند!
علت آن است که ما جهان را نمی‌شناسیم. هر چقدر جهان را بیشتر بشناسیم، خود را بیشتر شناخته‌ایم. کسی می‌گفت اگر کسی فقط در لندن زندگی کرده باشند هیچ گاه لندن را نخواهد شناخت. شناخت جهان، سرآغاز شناخت ایران است. شناخت نقاط تمایز و مزیت‌های پنهان ایران. کسی که ساکورای بی بوی ژاپنی را دیده باشد می‌تواند منزلت عطر بهار نارنج ایران را درک کند.
و نکته آخر اینکه برای گذار از حسرت بزرگ به فرصت بزرگ؛ از خود بپرسیم چه چیزهایی در ایران هست که برای ما معمولی است اما برای جهان، جذاب، شگفت آور، متمایز و کمیاب است و چگونه می‌شود این شگفتی کمیاب را به کسب وکارهای میلیون دلاری تبدیل کرد. ایران سرشار از شگفتی‌های جذاب میلیون دلاری است.  سیاستگذاران نیز اندکی فضا را باز بگذارند تا جهان، ایران را کشف کند. درآمد میلیارد دلاری از توریسم دور از دسترس نیست به شرط اعتماد به خویش و ارتباط با دیگران.

محمدرضااسلامی
 مدرس دانشگاه پلی تکنیک کالیفرنیا